Interessante kwestie, opgeworpen door Bas Levering en Justine Pardoen in NRC van 26 september 2015: volgens hen is de digitale generatie helemaal niet zo digitaal geletterd als wel geopperd wordt. Wil je de digitale mogelijkheden kunnen gebruiken dan moet je heel goed kunnen lezen en schrijven, en dat kan de jeugd niet meer: doordat onze jongeren voortdurend op laptop en smartphone zitten, lezen ze teksten niet van begin tot eind  en dat belemmert ‘dieper tekstbegrip’.

belemmert de smartphone dieper tekstbegrip?

Onderwijs2032

Zowat in dezelfde week kwam het platform Onderwijs2032 met een advies op hoofdlijnen over hoe ons basisonderwijs er over 20 jaar uit moet zien. De kern van het advies: veel aandacht voor praktische vaardigheden als een sollicitatiebrief schrijven, Engels en digitale geletterdheid. Onze jeugd moet mediawijs worden, moet om kunnen gaan met digitale informatie in woord en beeld en ze moet aan computational thinking doen: technologie gebruiken om het antwoord op je vragen te vinden. Reacties welkom op onsonderwijs2032.nl. Ik ben benieuwd wat Levering en Pardoen van dat advies vinden.

Digi-taal

We horen vaker alarmerende verhalen hoe onze jeugd een ‘lost generation’ aan het worden is, die het Nederlands teloor doet gaan. Het onderzoek dat Lieke Verheijen aan de Radboud Universiteit voor haar proefschrift uitvoert, laat daar nog niet veel van zien: de ‘digi-taal’ van jongeren vertoont allerlei afwijkingen van de standaardtaal, maar die afwijkingen zijn regelmatig en weerspiegelen processen die we ook in gesproken taal zien, zoals het weglaten of vervangen van voorspelbare klanken.

Maar het punt van Levering en Pardoen is een ander: wie veel digitaal leest, verwerkt die informatie anders en dat leidt tot slechter tekstbegrip. Hoe dat komt? Op je telefoon of achter je laptop ben je veel meer afgeleid door concurrerende informatie.

Lezen van het scherm

Die verklaring klinkt heel geloofwaardig maar er is nog niet zo heel veel onderzoek dat lezen op papier rechtstreeks vergelijkt met lezen van het scherm. In het meeste onderzoek naar digitaal lezen spelen allerlei bijkomende factoren een rol die moeilijk onder controle te houden zijn (zo hebben de teksten die vergeleken worden vaak een verschillende inhoud). Maar er is minstens één onderzoek dat op een heel specifieke vraag ingaat: maakt het nou uit of ik een tekst op papier, op een computer of op een e-reader lees? Het antwoord is nee, aldus Margolin et al. (2013) in Applied Cogitive Psychology: studenten zijn even goed in het beantwoorden van allerlei vragen over verhalende en informerende teksten, ongeacht het medium waarin ze die teksten lezen. Wordt ongetwijfeld vervolgd.

Verder lezen

• Margolin, S. J., Driscoll, C., Toland, M. J., & Kegler, J. L. (2013). E‐readers, computer screens, or paper: Does reading comprehension change across media platforms? Applied Cognitive Psychology, 27(4), 512-519.
• Verheijen, L. (2015). Zo sgrijft de jeugd van tegenwoordig – maar niet op sgool! Nieuwe media en het Standaardnederlands. VakTaal. Tijdschrift van de landelijke Vereniging voor Neerlandici, 28 (2), 6-7.