Schrijven is schrappen. Het is cliché maar waar, ontdekte ik laatst toen ik mijn boek schreef over effectief taalgebruik ‘Fan-tas-tisch om hier te zijn!’. Van het oorspronkelijke manuscript is uiteindelijk slechts 30 procent van het aantal woorden in het boek terechtgekomen. Het moest korter, bondiger, vlotter, scherper, minder genuanceerd, met meer aansprekende voorbeelden – maar ook weer geen overload aan voorbeelden. Het doet pijn om favoriete voorbeelden te verwijderen. Daarom in deze blogpost: fragmenten die het boek niet haalden.

Minder holle frasen

Om het contrast tussen concrete en abstracte of niets-zeggende taal te illustreren, had ik frasen op productverpakkingen opgezocht. With natural plants staat bijvoorbeeld op de verpakking van thee (bestaat er ook thee zonder natuurlijke planten?), de lekkerste kruidenmix met herkenbare ingrediënten op een pakje kruidenmix (wat zijn onherkenbare ingrediënten?). Maar met andere voorbeelden (er bestaat nogal veel abstracte taal!) kon ik mijn punt toch al duidelijk maken in het boek. En: gelukkig kon ik wat holle frases kwijt in het laatste hoofdstuk Leegheid 🙂

Wat ook niet het boek heeft gehaald, maar wel mooi aansluit bij het vorige voorbeeld zijn juist de zinnen op verpakkingen die in het andere uiterste doorslaan. Waarvan je denkt: waar bemoei je je mee?! Zoals: Het leven is genieten op het plastic van afbakbrood (!) of Wie zou je voor één dag willen zijn? op het label van een theezakje. De zinnen zijn bedoeld om je aan te spreken of in een positieve stemming te brengen. Graag vingers opsteken bij wie dit ook daadwerkelijk lukt.

Strenge selectie van taalkunstenaars

Je kunt heel creatief zijn met taal. Het hoofdstuk Creativiteit sluit daarom af met mijn favoriete taalkunstenaars. Helaas moest ik me beperken tot drie (het werden Donald Duck, De Jeugd van Tegenwoordig, en Van Kooten en De Bie). Wie het niet heeft gehaald, is Hans Teeuwen. Jammer, want zijn verhaspeling van het bijbelverhaal is hi-la-risch: Er kwamen drie wijven uit het oosten en die hadden broodkruimels gestrooid om de weg niet kwijt te raken. Maar toen had Jezus die broodkruimels in vissen veranderd en hij zei tegen die vissen: “Sta op en loop”. Ook van de Drs. P.-fragmenten heb ik afscheid moeten nemen. Sorry ollekebollekes!

Kies een passende bril

Er zijn oneindig veel voorbeelden van framing te geven. Verwijderd zijn de termen die we plakken op mensen die momenteel richting Europa komen: een vluchtelingenstroom, toename, invasie, tsunami, probleem. De Britse premier David Cameron sprak zelfs over een zwerm van migranten, alsof ze insecten zijn. Asielzoekers kunnen gezien worden als slachtoffers, indringers, goudzoekers, kakkerlakken… Afhankelijk van het woord dat je kiest, laat je anderen het verschijnsel door een positieve of negatieve bril zien. Net als spreken over vertraging of aankomsttijd, huishoudboekje op orde brengen of van een kale kip plukken, villasubsidie of hypotheekrenteaftrek; voorbeelden die wel terug te lezen zijn.

Ondanks de massamoord aan gekilde darlings, hebben gelukkig heel veel mooie fragmenten en voorbeelden de eindredactie overleefd. En daarmee zijn alsnog 128 pagina’s gevuld met aandacht voor taalversterkers zoals superlatieven, ironie, klanken, contrasten, ontkenningen en hypberbolen. Het leuke is: de voorbeelden en tips zorgen ervoor dat je zelf ook mooie taalvondsten wilt bedenken. Zoals deze op Moeder Theresa geïnspireerde zin: Als je geen grote dingen kunt doen, doe dan kleine dingen op een grootse manier.

Verder lezen

• Liebrecht, C. (2016). Fan-tas-tisch om hier te zijn! Verbeter je taalgebruik. Amsterdam: Bertram + De Leeuw.