Op 6 april mochten we allemaal iets vinden van een meer dan 300 pagina’s tellend internationaal associatieverdrag. Ook Tante Trudy drie-hoog-achter mocht dat. Ja of nee, dat was de vraag. Een ‘ja’ zou onbetwist betekenen dat Oekraïne bij de EU komt, zo hadden de experts gezegd. Of misschien toch niet, zo beweerden anderen.

Eenmaal in het stemhokje bleek geen van beide opties voorhanden. Op het blaadje voor haar neus las Trudy de vraag “Bent u voor of tegen de wet tot goedkeuring van de Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en Oekraïne?”

Trudy keek wat verwilderd om zich heen. De schreeuwende SP-poster met ‘NEE, NEE, NEE’ flitste door haar hoofd. Die was tenminste duidelijk geweest. Heel anders dan deze volzin. Dit leek verdorie wel een tekst uit het nationaal dictee! En was ‘tegen’ nou hetzelfde als het ‘nee’ van SP-leider Roemer? Het leek haar logisch.

Met haar neus vlakbij het papier bracht Trudy haar potlood naar het stemformulier. Ze zag twee witte vakjes, precies zoals de poster bij binnenkomst had beloofd: “Stem door het witte vakje voor uw keuze rood te maken.” Maar wacht eens! Op het stembiljet stond een ander advies: “U stemt door het rood maken van één wit stipje.”

Nu pas viel haar oog op de zwarte vierkantjes in de linker bovenhoek van beide vakjes. Daarin zat inderdaad een wit rondje. Je zou het een stip kunnen noemen, fluisterde ze. Of stipje, zo je wilt. Trudy begon hevig te twijfelen. Voor, tegen, ja, nee, stipje, vakje… Achter haar begon zich een rij te vormen.

Later die avond werd bekend dat alleen al de gemeente Den Haag 1300 ongeldige stemmen had voortgebracht. In heel Nederland zouden zo’n 30.000 ongeldige stemmen zijn geteld. Een record. En zo had een land dat niet weet hoe je een stembiljet maakt, zich uitgesproken tegen toetreding van Oekraïne tot de EU. Of misschien toch niet.