Ultrasoft of supersoft banden? Tijdens het kijken van de Formule 1 komt deze vraag geregeld voorbij. Het gaat over de bandenkeuze van de coureurs; het ene type band is nóg zachter dan het andere type band. Maar welke van de twee nu het meest zacht is, vind ik op basis van de naam maar lastig te onderscheiden. Ultra- en super- zijn wat mij betreft even sterke intensiveringen van het woord soft.

Ultra- en super- zijn taalintensiveerders. En daar zijn veel verschillende van, zo bleek uit mijn promotieonderzoek naar dit talige fenomeen. Veruit het meest frequent is het versterkende bijwoord heel (heel softe banden), het voorvoegsel dat het vaakst in mijn verzameling teksten voorkwam was kei- (keisofte banden).

Mijn proefschrift geeft een overzicht van taalintensiteit, welke woorden en woordsoorten daarvoor in het Nederlands worden gebruikt (bijwoorden en bijvoeglijke naamwoorden zijn veruit het populairst) en of versterkers even vaak voorkomen in teksten (wat niet altijd het geval is: in internetteksten wordt vaker geïntensiveerd dan in krantenteksten, in columns staan meer versterkers dan in recensies).

Opvallend is dat veel van de gesignaleerde taalintensiveerders in mijn teksten vrij standaard waren. Heel, ultra-, kei-, super-; origineel zijn ze niet. En dat terwijl ik in de wandelgangen regelmatig creatieve woordcombinaties tegenkom: het feest was kapot leuk, hij heeft ziek gave schoenen, ik vond de film stom mooi. Eigenlijk zijn zulke versterkers veel interessanter en duidelijker in de benaming van de Formule 1-banden. “Wat is Verstappens bandenkeuze? Hij gaat voor kapotsoft!”

Meer lezen

• Mijn proefschrift Intens Krachtig, stilistische intensiveerders in evaluatieve teksten verscheen in 2015 aan de Radboud Universiteit Nijmegen. U kunt het hier downloaden.